Beyin anevrizması; beyni besleyen ana atardamarlarının zayıf bölgesinin balon halinde genişlemesi olarak tanımlanıyor. Genel olarak ülkemizde her 100 bireyden 1’inde görülen beyin anevrizmalarının en tehlikeli komplikasyonu ise beyin kanamasına yol açabilmesi. Anevrizması olan bireylerin anevrizmasının büyüklüğüne nazaran değişen oranlarda kanama riski bulunuyor ve baloncuğun patlaması sonucu beyinde kanama gelişebiliyor. Kanamamış olan anevrizmaların büyük çoğunluğu belirti vermeden ve ekseriyetle öteki bir gaye için yapılan beyin görüntülemelerinde tesadüfen saptanıyor.
Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Yaşar Bayri, kanamış olan anevrizmaların en tipik belirtisinin ise apansız başlayan şiddetli baş ağrısı ve genel durumda kötüleşme olduğuna dikkat çekerek, “Hastalar bu durumu ‘hayatımın en şiddetli baş ağrısı’ formunda tanım ediyorlar. Baş ağrısına bazen kısa periyodik şuur kaybı, bulantı ve kusma eşlik edebiliyor. Nadiren de olsa epileptik nöbet görülebiliyor. Bu tabloda hastanın en kısa müddette sıhhat kuruluşuna başvurması hayat kurtarıcı olabiliyor” diyor.
GÜNLER ÖNCESİNDEN ‘UYARICI’ BAŞ AĞRILARI GELİŞEBİLİYOR
Anevrizmanın damar duvarı ince olduğu için bu bölgeden patlayarak kanamaya yol açabiliyor. Bazen anevrizma patlamadan evvel sızıntı biçiminde kanamalar da olabiliyor. Yapılan çalışmalarda; hastaların yüzde 15-50’sinde patlamadan 6-20 gün evvel gelişen hafif kanamalar nedeniyle ani ve şiddetli baş ağrısı görüldüğü bildirilmiş. Beyin kanaması geçiren hastaların yüzde 10-15’inde ani vefatlar oluşabileceği için bu durumda vakit kaybetmeden sıhhat kuruluşuna başvurmak büyük değer taşıyor. Günümüzde anjiografik tomografi, MR anjiografi ve klasik anjiografi metotlarıyla beyin anevrizmasına teşhis rahatlıkla konulabiliyor.
KADINLARDA 2 KAT DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR
Beyin anevrizmalarının neden oluştuğu şimdi tam olarak aydınlatılmamış olsa da birtakım etkenlerin riski artırdığı biliniyor. Anevrizma tüm dünyada erkek ve bayanlarda eşit dağılım gösterse de, 50 yaş üstünde bu oran bayanlarda 2 kat fazla görülecek halde değişiyor. Bu artışta damar sıhhatini koruyan östrojen hormonunun menopozla birlikte azalmasının tesirli olduğu belirtiliyor. Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Yaşar Bayri, “İleri yaş, hipertansiyon, sigara ve çok alkol kullanımı, ateroskleroz (damar sertliği), travmalar ve endokardit üzere hastalıklar anevrizma riskini yükseltiyor. Bunların yanı sıra polikistik böbrek hastalığı ve fibromüsküler displazi üzere kimi hastalıklarda da anevrizmanın görülme sıklığı daha yüksek oluyor” diyor. Doç. Dr. Yaşar Bayri, ailede birden fazla şahısta var olan anevrizma hikayesinin de riski artırdığına işaret ederek, “Bu nedenle ailesinde fazla sayıda şahısta anevrizma hikayesi olanların risk faktörleri ve tarama yapılması için doktorlarına başvurmaları öneriliyor. Çünkü erken periyotta önlem alınması hastanın hayatının kurtulmasını sağlıyor” bilgisini veriyor.
TEDAVİDE BİRİNCİ ÜÇ GÜN ÇOK ÖNEMLİ
Anevrizma, çoğunlukla damarların ikiye ayrıldığı ve kan akımının fazlaca zorladığı damarlarda, kan damarı duvarlarının incelmesinden kaynaklanıyor. Kan bu incelmiş olan damarlarda akışını sürdürürken, kan basıncındaki artış damardaki küçük bir bölgenin tıpkı bir balon üzere dışarı hakikat şişmesine yol açıyor. Şayet damar gereğinden fazla zayıflamışsa yahut içerisindeki basınç ani artmışsa patlıyor ve bunun sonucunda ‘beyin kanaması’ oluşuyor. Kanamanın gerçekleşmesi halinde anevrizmanın birinci 3 gün içinde tedavi edilmesi büyük kıymet taşıyor. Çünkü bir kere patlamış ve beyin kanamasına yol açmış olan anevrizmanın ikinci kere kanama riski çok yüksek oluyor.
KLİPS YOLUYLA KANAMA RİSKİ ÖNLENİYOR
Beyin anevrizmalarının tedavisinde gaye, baloncuğun patlaması sonucu gelişebilecek olan beyin kanaması riskini ortadan kaldırmak. Bunun için iki tedavi yoluna başvuruluyor: Balonun açık cerrahi ile klipslenmesi yahut endovasküler teşebbüsler, bir öteki deyişle damar içi uygulamalar ile kapatılması. Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Yaşar Bayri, “İşlemin hangi yolla yapılacağına karar verilmesinde; anevrizmanın boyutu, yerleşim yeri, hastanın yaşı ve genel sıhhat sıkıntılarının varlığı üzere birçok faktör tesirli oluyor” diyor. Açık metotla yapılan anevrizma ameliyatlarında, mikroskop altında mikrocerrahi prosedürler kullanılarak, genişlemiş olan baloncuğun boynuna uygun olan ve klips denilen kıskaçlarla anevrizmanın kapatıldığını belirterek, “Sorunlu bölgenin sirkülasyon dışına bırakılması sayesinde kanın anevrizmayla bağı kesiliyor. Kan genişlemiş olan damarın içine giremediği için kanama riski önlenmiş oluyor” diyor. Endovasküler teknikte de ekseriyetle kasıktan yerleştirilen kateter aracılığıyla anevrizma kesesi coil ismi verilen tel gibisi unsur ile doldurularak kapatılıyor. Doç. Dr. Yaşar Bayri, anevrizmaların çok büyük olduğu ya da kapatma sürecinin her iki teknikle de yapılamadığı tablolarda by-pass cerrahisi sistemine başvurulduğunu söyleyerek, “Kanamamış anevrizmalarda ise anevrizmanın boyutuna, haline ve kanama riskini arttıracak faktörlerin varlığına nazaran nasıl takip edileceğine karar veriliyor.” diye konuşuyor.
